Расеана внимателност – Дали ви е тоа познато?

Во денешно време, најчестата причина за разговор со педагогот е проблемот со расеана внимателност кај учениците. Вниманието е најнеопходниот „алат“ кој ученикот го носи со себе кога тргнува во училиште, и од тоа како ќе се справи со овој „алат“ зависи дали вашето дете ќе биде одличен ученик, мирен, концентриран на материјалот итн. Што кога вниманието отсуствува? Како настанува и зошто се губи толку лесно?

За вас родители, верувам дека најдрагоцено прашање е – дали и што конкретно можете да направите за да му помогнете на вашето дете да ја подобри својата концентрација, да го насочи фокусот и да се концентрира на зададената активност?

Причините за расеаното внимание може да се објаснат со многу фактори. Претпоставувам дека првото нешто на кое ќе помислите се мобилните телефони и социјалните мрежи, како и масовниот проток на информации на глобално ниво. Тоа е делумен одговор, но причините може да се бараат уште подлабоко – на невролошко ниво.

Пореметување на вниманието кај деца со хиперактивност (ADHD) или без хиперактивност (ADD) претставува неуроразвоен пореметување во чија основа се симптоми на невнимание, импулсивност и хиперактивност. Одредена група деца покажува прекумерна активност, низок праг на толеранција и нефлексибилност, како и проблеми со краткорочното помнење, вниманието и перцепцијата.

Децата можат да покажат симптоми уште на возраст од 3 години, но кај многу деца симптомите се појавуваат дури кога ќе започнат со училиште, бидејќи тогаш се соочуваат со работни обврски кои бараат труд и ангажман – дури и за „теми“ и активности кои не им се интересни или стимулирачки во тој момент. Ќе се согласите со мене дека ова е и кратка дефиниција за училиштето – не намалувајќи го значењето на образованието, туку нагласувајќи го степенот на прилагоденост на наставната содржина кон тековните интереси на учениците.

Всушност, тука доаѓаме до проблемот со согледувањето на смислата на учењето преку содржини кои можеби во моментот не се значајни, но на долг рок влијаат врз развојот на карактерот, истрајноста и потребата за стекнување знаење. Тоа е нашата мисија како родители – да им го приближиме тоа на децата, иако понекогаш е тешко, особено на почетокот.

Постојат три основни карактеристики на кои обрнуваме внимание, без разлика дали се работи за дете со дијагностицирано нарушување на вниманието (ADHD) или за дете без клиничка слика:

Намалено внимание

Дете со намалено внимание често:
• нема доволна концентрација на час;
• има потешкотии со завршување на задачи и брзо се здосадува;
• има тешкотии со слушање и разбирање;
• има тешкотии со следење упатства и обработка информации;
• губи работи;
• заборава на обврски;
• делува отсутно, дури и кога му се зборува директно.

Хиперактивност

Кај помалите деца хиперактивноста се манифестира преку:
• постојана немирност;
• неможност за мирно седење при активности што го бараат тоа (на пример, за време на оброк или во градинка);
• прекумерно зборување и бучава;
• детето постојано е во движење, трча од една до друга играчка или предмет.

Кај постарите деца:
• нервозни движења, удирање со нозете или рацете, вртење на столчето;
• тешкотии со мирување на час;
• детето е постојано во движење, се качува каде што не треба;
• тешко извршува активности во тишина;
• премногу зборува.

Импулсивност

Кај помалите деца импулсивноста е нормална, но кај школските деца се очекува извесен степен на самоконтрола. Можно е ADHD ако детето често:
• прекинува други;
• зборува без да го почека прашањето;
• му е тешко да чека во ред;
• покажува нетрпеливост;
• тешко ги контролира емоциите;
• реагира бурно;
• пречи на другите во игра наместо да праша дали може да се приклучи.

Повеќето деца покажуваат вакво однесување во одредени периоди. За предучилишните деца е типично да имаат кратко внимание и да не можат долго да се задржат во една активност. Дури и кај тинејџерите, вниманието често зависи од интересот.

За почеток – препознајте и реагирајте навреме!

Започнете постепено со воведување рутина во секојдневниот живот.
Ако детето е од предучилишна возраст, воведете ритуал – на пример, секоја вечер читање приказна пред спиење, но без илустрации, за да го поттикне да создава свои „слики“ во главата и ја развива фантазијата. По читањето, разговарајте за приказната – поставувајте прашања што ќе го наведат да размислува за ликовите, причините и последиците.

Редовно воведувајте нови игри со правила. Нека бидат друштвени игри со повеќе играчи – дури и дигитални – бидејќи помагаат во вежбање внимание, тимски дух и почитување на правила. Тоа е првиот чекор кон емпатија и почит кон авторитет.

Ако е детето школско, важно е да му структурирате време после училиште. Не го преоптоварувајте, туку воведете рутина – 15 минути учење, 10 минути одмор, па постепено продолжување.

Препознајте појави на „одолжување“ со обврските (прокрастинација). Таа произлегува од верување дека избегнувањето на обврските ќе ја намали непријатноста, што е спротивно на вистината – секое одложување ја зголемува.

На почеток, бидете покрај вашето дете – седете, слушајте го, набљудувајте го додека работи, за да стекне сигурност, а потоа постепено навикнувајте го на самостојност.

Кога му помагате во учењето, важно е да препознаете кој начин му одговара – визуелен, аудитивен или кинестетички стил. За ова ќе зборуваме повеќе во следниот текст.

И не заборавајте – секогаш одвојте време за одмор и релаксација. Често се корисни вежби од „mindfulness“ техниките кои помагаат да се вежба вниманието „овде и сега“.

Јасмина Момчиловиќ, педагог

Доколку сакате да закажете консултација, профилот на Јасмина можете да го најдете овде: https://easypass.rs/profesor/jasmina-momcilovic